බුද්ධාගමෙහි දෙවියන් පිළිබඳව සංකල්පය
බෞද්ධයන් දෙවියන් අදහනවාද? දෙවියන් පිළිබඳ අදහස ගැන බුදුදහම උගන්වන්නේ කුමක්ද? බෞද්ධයන් දේවවාදීන්ද, අදේවවාදීන්ද, නැතිනම් එය දැනගැනීම පවා බෞද්ධයන්ට වැදගත්ද?
"එයට පිළිතුර නම් ටිකක් සංකීර්ණයි".
බොහෝ බෞද්ධ සූත්‍ර වලින් සහ බොහෝ විද්වතුන්ගේ අදහස් මගින් පෙන්නුම් කරන්නේ බුදුන් වහන්සේ දෙවිවරුන් යැයි කොටසක් සිටින බව දේශනා කර ඇති බවත්, ඔවුන්ද එකම සංසාර චක්‍රයේ සිරවී සිටින තවත් සමූහයක් බවත් මනුශ්යයාට තම ගැළවීම සදහා ඔවුන්ගැන දැනගැනීම එතරම් ප්‍රයෝජනවත් වන දෙයක් නොවන බවත්, දෙවිවරුන් සැපසේ සිටින
පිරිසක් උවත් ඔවුන්ටත් වඩා උතුම් තත්වයක මිනිසත්භවය පවතින බවත්ය.
බුදුන් වහන්සේ මැවුම්කරුවෙකු ලෙස සැලකිය හැකි (බ්‍රාහ්ම නම්) දෙවි කෙනෙකු ගැනද දේශනාකර ඇති බව ත්‍රිපිටකයේ දක්නට ඇත.
බ්‍රහ්මජාල සූත්‍රය 45 : මහණෙනි, දික් කලක් ඇවෑමෙන් කිසි සමයෙක මේ ලොව නස්නේ ද, එබඳු වූ කාලයෙක් වේ ම ය. එසේ ලොව නැසෙන කල්හී සත්හු බෙහෙවින් ආභස්සර බඹලොවැ උපදින්නෝ වෙති. ඔහු එහි ධ්‍යානචිත්ත බලයෙන් උපන්නෝ වෙති, ප්‍රීතිය ම ආහාර කොට ඇත්තෝ වෙති, තුමූ ම බැබළෙන්නෝ වෙති, අහසෙහි හැසිරෙන්නෝ වෙති, සිත්කළු වස්ත්‍රාභරණ හැඳ පැළඳ සිටින්නෝ වෙති. එහි ඔහු ඉතා බොහෝ කලක් සිටිත්.
මහණෙනි, දික් කලක් ඉක්මීමෙන් යම් කිසි සමයෙක මෙලොව නැවත හටගන්නේ නම් එසේ වූ කාලයෙක් වෙයි. එසේ ලොව හට ගන්නා කල්හී හිස් බඹවිමනෙක් පහළ වෙයි. ඒ කල්හී එක්තරා සත්ත්වයෙක් ආයු ගෙවී යෑමෙන් හෝ පින් ගෙවී යෑමෙන් ආභස්සර බඹ ලොවින් සැව ඒ හිස් බඹවිමනෙහි උපදී. හෙ තෙමේ එහි ධ්‍යාන සිතින් උපන්නේ ප්‍රීතියම ආහාර කොට ඇත්තේ වෙයි. සිය සිරුරු එළියෙන් ම බබළන්නේ වෙයි, ආකාශචාරී වෙයි, සිත්කළු වස්ත්‍රාභරණ ඇති වැ සිටින්නේ වෙයි. හේ එහි ඉතා බොහෝ කලක් සිටියි. එහි ඔහු හුදකලා වැ බොහෝ කලක් වුසූ හෙයින් 'අන් සත්හු ද මේ අත්බවට එන්නාහු නම් යෙහෙකැ' යි ප්‍රාර්ථනාවෙක් තෘෂ්ණාවෙක් ඔහුට පහළ වෙයි. ඉක්බිති එක්තරා සත්ත්ව කෙනෙක් ද, ආයු ගෙවීමෙන් හෝ පින් ගෙවීමෙන් හෝ ආභස්සර ලොවින් සැව ඒ බඹවිමනට, ඔහුගේ සහභාවයට පැමිණෙත්. ඔහු ද එහි ධ්‍යානමනසින් උපන්නෝ ප්‍රීතිය ම ආහාර කොට ඇත්තෝ වෙත්, ස්වයම්ප්‍රභ වෙත්, ආකාශචාරී වෙත්, සිත්කළු උයන් විමන් ආදියෙහි සිටින්නෝ (නොහොත් සිත්කළු වස්ත්‍රාභරණ හැඳ පැලැඳ සිටින්නෝ) වෙත්. ඔහු එහි ඉතා දික් කලක් සිටිත්.
මහණෙනි, එහි යම් සත්ත්වයෙක් පළමු වැ උපන්නේ ද, ඔහුට මෙසේ සිතෙක් වෙයි. "මම බ්‍රහ්ම වෙමි, මහා බ්‍රහ්ම වෙමි, අන් හැම මැඩ පවත්වා සිටින්නෙම් වෙමි, අනුන් විසින් නොමඩනා ලදුයෙම් වෙමි, ඒකාන්තයෙන් සියල්ල දක්නෙම් වෙමි, සියල්ලන් වශයෙහි පවත්වන්නෙම් වෙමි, ඊශ්වර වෙමි, කර්තෘ වෙමි, මවන්නා වෙමි, ලොවට උත්තම වෙමි, ලොව සකස් කරන්නා වෙමි, පුරුදු කළ වශිතා ඇත්තෙමි, උපන්නවුන්ගේ ද, උපදින්නවුන්ගේ ද පියා වෙමි. මා විසින් මේ සත්ත්වයෝ මවන ලදහ. ඒ (එසේ සිතනුයේ ) කවර හෙයින? යත්: 'අන් සත්ත්ව කෙනෙකුත් මෙහි මේ අත්බවට එන්නාහු නම් යෙහෙකැ'යි පූර්වයෙහි මට මේ සිත පහළ විය. මෙසේ මාගේ ප්‍රාර්ථනාව ද විය. මේ සත්ත්වයෝත් මගේ ඒ ප්‍රාර්ථනාව අනු ව මේ අත්බවට ආහ" යනු යි.
යම් සත්ත්ව කෙනෙක් පසුව උපන්නෝ ද ඔවුනට මේ සිත වෙයි. 'මේ භවත් තෙමේ බ්‍රහ්ම ය, මහා බ්‍රහ්ම ය, අනුන් මැඩ පවත්වා සිටින්නා ය, අනුන් විසින් නො මැඩුණේ ය, ඒකාන්තයෙන් සියල්ල දක්නේ ය, ලොව තමා වශයෙහි පවත්වන්නේ ය, ඊශ්වර ය, කර්තෘ ය, නිර්මාතෘය, උත්තමයා ය, ලොව සකස් කරන්නා ය, පුරුදු කළ වශිතා ඇත්තා ය, උපන් උපදනා සියල්ලන්ගේ පියා ය. මේ භවත් බඹහු විසින් අප මවන ලද්දමෝ වමු. ඒ කවර හෙයින? යත්: මොහු වනාහී අපට පළමු ව මෙහි උපන්නහු අපි දුටුවමු. අපි වනාහී පසු වැ උපන්නම්හ" යනුයි.
යම් යම් අවස්ථාවල හිස් බඹ-විමන් හෝ බ්‍රහ්ම-ලෝක හෝ බ්‍රහ්මයා හෝ වෙනත් දේව ශරීර ඇත්තෝ හෝ වෙනත් ජීවී ආකාර හෝ වෙනත් ලෝක හෝ පහල වූ බව ත්‍රිපිටකයෙහි සදහන් වන නමුත් පහල වූ ආකාරය ගැන දක්වන අදහස් සාධාරණ නොමැත. එනම්, එම විවිධ අදහස් වලින් පෙන්නුම් කරන්නේ ඒවා ඉබේම ඇතිවූ දේවල් ලෙසය. කාලයත්, අවකාශයත්, ඒ අතර ඇති කිසිවකුත් ඉබේ හටගැනීමකට කොහෙත්ම ඉඩක් නැත.
ඕනෑම වස්තුවකට හෝ ජීවයකට පහලවීමකින් හෝ ආරම්භයක් ඇත්නම් ඒ කිසිවකට දෙවියන්ගේ ගුණාංගයක් වන "ආරම්භයක් නැති සහ අවසානයක් නැති" යන ගුණාංගයට සම විය නොහැකි නිසා ඒ කිසිවකට හෝ කිසි කෙනෙකුට දෙවියන් හෝ දෙවිවරු ලෙස ආමන්ත්‍රණය කල නොහැකිය. ඉහත ත්‍රිපිටක දේශනාවෙහි සදහන් බ්‍රහ්ම කුමන හෝ බඹ ලොවක් තුල පහල වූ කෙනෙකු ලෙස නොව, ඔහු විසින් සියලු ලොව පහල කල බවක් ලෙස සඳහන් වූවා නම් "බ්‍රහ්ම" වෙනුවෙන් පෙන්වා දී ඇති ලක්ශන නිවැරදි ලෙස පිලිගැනීමට කිසිඳු ගැටලුවක් මතු වන්නේ නැත.
කෙසේ වෙතත්, බුදුන් වහන්සේ දෙවියන්ව ප්‍රතික්ෂේප කළේ නැහැ. එබැවින් දේව සංකල්පය පිළිබඳ බුදුන් වහන්සේගේ අදහස වූයේ මැවුම්කරුවෙකු හෝ නිර්මාණයක් යන සංකල්පය පිළිගැනීම හෝ ප්‍රතික්ෂේප කිරීම නොවේ. තමන් මේ දේවල් විශ්වාස කළත් මේ ප්‍රශ්නවලට උත්තර බුද්ධත්වයට පත්වීමට හෝ නිර්වාණය ලැබීමට අවශ්‍ය නැහැ කියලා ඔහු සැලකුවා.
මූලික බෞද්ධ විශ්වාසයක් නම්, සියලුම විශ්වීය පැවැත්මේ සංසිද්ධිවලට අත්‍යවශ්‍ය ලක්ෂණ තුනක් ඇති බවයි. ඒවා නම් දුක්ඛ, අනිච්ච (අනිත්‍යතාව) සහ අනත්ත (අත්‍යවශ්‍ය බව) ය.
දෙවියන්ගේ ගුණාංග මෙම විශ්වීය පැවැත්මේ සලකුණු සමඟ නොගැලපේ. මෙසේ දෙවියන් දුක්ඛයෙන් නිදහස් විය යුතුය, ඔහු සදාකාලික විය යුතුය (එබැවින් අනිච්චාවට යටත් නොවිය යුතුය), අවසාන වශයෙන්, ඔහුට වෙනස්, වෙනස් නොවන අනන්‍යතාවයක් තිබිය යුතුය. (එබැවින් අනත්තේ ලක්ෂණයක් නොමැත).
නිර්වාණය නිත්යය, ස්ථීරය, නොනැසී පවතී, අචලය, බය නැතිය, මරණ රහිතය, නූපන්ය, අනපේක්ෂිත යයි කියනු ලැබේ. එය සතුට, සැපත, සුරක්ෂිත, සරණ සහ අසීමිත ආරක්‍ෂිත බව ඇති වාසස්ථානය බව, එය සැබෑ සත්‍යය සහ උත්තරීතර යථාර්ථය බව, එය යහපත්, උත්තරීතර ඉලක්කය සහ එකම සමාපත්තිය බව. එනම් අපේ ජීවිතයේ "සදාකාලික, සැඟවුණු සහ තේරුම්ගත නොහැකි සාමයය.
නිවන් අවබෝධ කරගත් බුදුන් වහන්සේ මරණින් පසු ජීවතය ගැන විමසීම නුසුදුසු යැයි අදහස් කළේය.
'පවතින' යන වචනය අපට තේරුම් ගත හැකි කිසිදු තත්වයක් සමඟ සම්බන්ධ නොවේ. බුදුන් වහන්සේ පෙන්වන්නට උත්සාහ කළේ සංකල්ප සහ තර්කයෙන් ඔබ්බට ගිය යථාර්ථයක් සමඟ කටයුතු කිරීමට භාෂාව සන්නද්ධ නොවන බවයි. ආරම්භයක් සහ අවසානයක් නොමැතිව සදාකල් පවතින තත්වයක් ලෙසින් සියල්ලෙහි නිර්මාතෘ (දෙවියන්)ව හඳුන්වා දීමේදී සමහරුන්ට එය වටහා ගැනීමට යම් යම් අපහසුතා මතුවන්නේද මෙම භාශා ගැටලුවමය.
සමහර විට සමස්ත ප්‍රශ්නය වෙනත් ආකාරයකින් දැකිය යුතුය. සමහර විට බෞද්ධයන් සහ දේවවාදීන් එකම යථාර්ථය විවිධ වචන වලින් ආමන්ත්‍රණය කරනවා විය හැක. බෞද්ධයන් 'නිර්වාණය' ලෙස හඳුන්වන්නේ ද දේවවාදී ආගම් අනුගාමිකයින් මරනින් මතු ස්වර්ගයන්හි ගෙවන සදාකල් ජීවිතය ලෙසින් හඳුන්වන්නේ ද එකම විය හැකියි. මෙම මාර්ග ඔස්සේ සිතීම අනෙකුත් ඇදහිලි අනුගාමිකයින් සමඟ අන්තර් ආගමික සංවාදයක යෙදීමට විශිෂ්ට නව මාර්ගයක් ලබා දෙයි.
ලිපියේ ආරම්භයේ සඳහන් කළ පරිදි බුදුදහම තුළ දෙවියන් පිළිබඳ අදහස සියලු ආකාරයේ මත සඳහා ඉඩකඩ තිබේ. කෙනෙකුට අදේවවාදී බෞද්ධයෙකු, ක්‍රිස්තියානි බෞද්ධයෙකු, විද්‍යාත්මක බෞද්ධයෙකු හෝ වෙනත් ඕනෑම ආකාරයක බෞද්ධයෙකු විය හැකිය. කෙනෙකුට එකම අවස්ථාවේදීම වෙනත් ඇදහිල්ලක් සහ බුද්ධාගමේ අංගයන් අධ්‍යයනය කර අනුගමනය කළ හැකිය.
බුදුන්වහන්සේ ඔහුට නමදින ලෙස තම අනුගාමිකයන්ට දේශනා කලේ නැත. එසේම, සැනසීමේ (නිවන්) මාර්ගය පෙන්වාදීමට පැමිණි එකම සාස්තෘවරයා තමා නොවන බවත්, තමාට පෙර බොහෝ බුදුවරු පැමිණි බවත් තමාට පසු තවත් එවැනි කෙනෙකු පැමිනීමට නියමිත බවත් දේශනා කල සේක. .
බ්‍රහ්මජාල සූත්‍රය 46 වන පරිච්ඡේදය
මහණෙනි, එහි යම් සත්ත්වයෙක් පළමු වැ උපන්නේ ද, හේ සෙස්සනට වඩා දීර්ඝායුෂ්ක වෙයි, සෙස්සනට වඩා වර්ණවත් වෙයි, සෙස්සනට වඩා මහායශස් ඇත්තේ වෙයි. යම් කෙනෙක් වනාහී පසු වැ උපන්නෝ ද ඔහු පළමු උපන්නහුට වඩා මන්දායුෂ්ක ද වෙති, ඔහුට වඩා වර්ණයෙන් හීන ද වෙති, ඔහුට වඩා අල්පයශස් ඇත්තෝ ද වෙති. මහණෙනි, යම් හෙයෙකින් ඔවුන් අතුරෙන් කිසි සත්ත්වයෙක් ඒ බ්‍රහ්මනිකායයෙන් සැව මේ මිනිසත්බවට පැමිණේ ය යන කාරණයෙක් ඇද්ද මෙය විද්‍යාමාන ය (වන එකෙක). එසේ හේ මේ මිනිසත්බවට ආයේ ම ගිහි ගෙයින් පැවිදි බිමට වදී. ගිහි ගෙයින් පැවිදි බිමට වන්නේ ම, හේ උත්සාහ වඩා වැර වඩා පුන පුනා වෑයම් කොට නොපමා බව නිසා නුවණ නිසා, යම් සමාධියෙකින් සිත මනා වැ පිහිටි කල්හි මෙයින් පෙරැ වූ ජාතිය සිහි කෙරේ ද, එයින් ඔබ්බෙහි සිහි නො කෙරේ ද, එසේ වූ චිත්තසමාධියක් ලබයි. හෙ තෙම මෙසේ කියයි: "යම් ඒ භවත් බ්‍රහ්මයෙක් මහාබ්‍රහ්ම ද, අනුන් මැඩ පවත්වන්නේ ද, ඊශ්වර ද, කාරක ද, නිර්මාපක ද, උත්තම ද, ලොව සකස් කරන්නේ ද, පුරුදු කළ වශීතා ඇත්තේ ද, උපනුන්හටත් උපදනාවුන්හටත් පීතෘ ද, යම් භවත් මහබඹක්හු විසින් අප මවන ලදුමෝ ද, ඒ මහබඹ තෙමේ නිත්‍ය ය, ධ්‍රැව ය (නො මැරෙන්නේ ය), සදාකාලික ය, නොවෙනස් වන ස්වභාව ඇත්තේ , මහාපෘථිවි ආදී ශාශ්වත වස්තූන් හා සම වැ එසේ ම නොවෙනස් වැ සිටින්නේ ය. යම් බඳු අපි ඒ භවත් බඹහු විසින් මවන ලදුමෝ ද, ඒ අපි අනිත්‍යම්හ, අධ්‍රැවයම්හ, අල්පායුෂ්කයම්හ, මැරෙන ස්වභාවය ඇත්තම්හ, එ බැවින් බඹ ලොවින් සැව මෙහි මේ මිනිසත් බවට ආම්හ" යනු යි.